همشهری- مریم سرخوش: واکسیناسیون زیر ۱۸ ساله‌ها با ورود ۲ واکسن خارجی و صدور مجوز از سوی سازمان غذا و دارو احتمالا از نیمه دوم مهر آغاز می‌شود. هرچند که هنوز دستورالعمل مشخصی برای آن تعیین نشده اما به‌نظر می‌رسد پشت‌کنکوری‌ها در اولویت واکسیناسیون قرار دارند و پس از آن افراد ۱۲ سال به بالا واکسینه خواهند شد.
براساس اعلام علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، واکسیناسیون زیر ۱۸ ساله‌ها در نخستین مرحله با ورود ۱۰ میلیون واکسن چینی سینوفارم از مهر آغاز می‌شود و قرار است واکسن کوبایی سوبرانا۲ هم به سبد واکسیناسیون این گروه سنی اضافه شود، تا هم ایمنی آنها بالا برود و هم مدارس باز شود. به‌گفته او، برای واکسینه‌کردن ۱۳ میلیون دانش‌آموز، ۲۶ میلیون واکسن کوبایی و چینی وارد می‌شود؛ واکسن‌هایی که به‌گفته سیدحیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، تاکنون مجوز مصرف برای این گروه نگرفته‌اند و پس از بررسی مدارک و تأیید سازمان وارد سبد واکسیناسیون کشور می‌شوند. البته درصورت محقق شدن واکسیناسیون، بازگشایی مدارس براساس اعلام علیرضا کاظمی، سرپرست وزارت آموزش‌وپرورش با استاندارهای تعیین‌شده صورت خواهد گرفت؛ ۲.۲۵ مترمربع فضا برای هر دانش‌آموز و فاصله ۱.۵ مترمربع برای هر دانش‌آموز از طرفین. همچنین درصورتی که وضعیت کرونا در منطقه‌ای قرمز اعلام شود براساس تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا تمام فعالیت‌های حضوری آموزشی آن منطقه تعطیل خواهد شد. پیش از این استاندار تهران هم اعلام کرده بود که امسال کلاس‌های درس با کمتر از ۱۰ نفر به‌صورت آزمایشی بازگشایی می‌شود.
واکسن‌های داخلی مجوز تزریق برای کودکان ندارند
در ایران، سینوفارم تک‌دوز برای تزریق به گروه سنی نوجوان، تنها واکسنی است که براساس اعلام جمعیت هلال‌احمر قرار است از اوایل مهر وارد کشور شود و واکسیناسیون دانش‌آموزان را محقق کند. محمدحسن قوسیان‌مقدم، دبیرکل جمعیت هلال‌احمر در این‌باره به همشهری می‌گوید: «این واکسن تک‌دوز برای کودکان نیست ،بلکه برای افراد زیر ۲۰ سال درنظر گرفته شده که با همان یک‌بار تزریق ایمنی ایجاد می‌کند.» به‌گفته قوسیان در دنیا ۳ واکسن (سینوفارم، فایزر و سوبرانا۲) چنین کارایی دارند که یکی از آنها هم در ایران تولید می‌شود؛ پاستوکووک ایرانی -کوبایی. این مسئول از تزریق واکسن تک‌دوز سینوفارم به بیش از ۱۰۰ میلیون دانش‌آموز چینی خبر می‌دهد و می‌گوید: «ما هم براساس توافق قبلی که با سینوفارم داشتیم و مذاکراتی که انجام دادیم، مستندات را به سازمان غذا و دارو ارائه دادیم و پس از تأیید و هماهنگی‌ها، امیدواریم ۱۰ میلیون دوز از این واکسن تا مهر وارد کشور شود.» مجوز مصرف اورژانسی واکسن کرونای «سوبرانا۲» برای کودکان و نوجوانان ۲ تا ۱۸ ساله هم اواسط شهریور در کشور کوبا صادر شد و براساس اعلام انستیتو فینلای کوبا از نظر ایمنی و اثربخشی مؤثر بوده است. قرار است مدارک این واکسن برای سازمان غذا و داروی ایران ارسال و مجوز مصرف آن‌هم پس از بررسی‌های لازم صادر شود.
درباره صدور مجوز برای این دو واکسن سیدحیدری محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در پاسخ به همشهری می‌گوید: «این دو واکسن هنوز تأییدیه قطعی از سازمان دریافت نکرده‌اند. ما از آنها درخواست مدرک کرده‌ایم و باید بررسی شود. احتمالا تا مهر ، مجوز مصرف صادر می‌شود.» او همچنین درباره صدور مجوز برای دیگر واکسن‌های ایرانی ازجمله نورا و فخرا که گفته می‌شود امکان تزریق به گروه سنی ۱۲ تا ۲۰ سال را دارد هم توضیح می‌دهد: «تاکنون مجوزی برای واکسن‌های داخلی برای گروه سنی کودکان و نوجوانان صادر نشده است.»
اولویت واکسیناسیون با زیر ۱۸ ساله‌ها
تزریق واکسن کرونا به گروه سنی زیر ۱۸ سال مورد موافقت وزارت بهداشت قرار گرفته و علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا هدف از تزریق واکسن به این گروه سنی را اول ایمن‌سازی و در مرحله بعدی بازگشایی مدارس عنوان کرده و به همشهری می‌گوید: «ایمن‌سازی باید در تمام جامعه صورت بگیرد و اگر ۷۰ درصد جمعیت واکسینه شوند، زنجیره انتقال ویروس قطع می‌شود. این مسئله شامل گروه سنی پایین‌تر هم می‌شود چراکه ما ۱۳ میلیون دانش‌آموز زیر ۱۸ سال داریم و این عدد قابل‌توجهی است. واکسیناسیون این افراد با تامین ۲۶ میلیون واکسن از چین و کوبا به‌زودی آغاز می‌شود.» به‌گفته او، با این حال واکسیناسیون دانش‌آموزان به این معنی نیست که مدارس مثل قبل بازگشایی می‌شوند. اگر این افراد واکسینه شوند اما بعدا مستنداتی منتشر شود که نشان دهد بازگشایی مدارس باید با پروتکل‌های خاص انجام شود، قطعا این موضوع لحاظ می‌شود.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره واکسیناسیون کودکان با واکسن‌های داخلی هم با اعلام اینکه کارآزمایی‌های بالینی برای واکسن‌های داخلی شروع شده، درباره اولویت واکسیناسیون کودکان می‌گوید: «سال گذشته به‌دلیل شیوع کرونا و آموزش مجازی، ما آسیب جدی‌ای در ارتباط با آموزش کلاس دوازدهمی‌ها و به‌اصطلاح پشت‌کنکوری‌ها داشتیم، بر این اساس شاید نخستین گروهی که واکسینه شوند، این افراد باشند که یک‌سال منتهی به کنکور را پیش رو دارند. جمعیت این گروه حدود ۷۰۰ هزار نفر است و احتمالا از ۱۰ روز تا ۲ هفته آینده واکسیناسیون آنها آغاز خواهد شد.» براساس اعلام او، رایزنی با کشورهای دیگر برای تامین واکسن، انجام شده تا ابتدا گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال و پس از آن گروه‌های سنی پایین‌تر یعنی ۶ تا ۱۲ ساله‌ها واکسینه شوند. البته ۲واکسن سوبرانا۲و سینوفارم تأییدیه برای ۳ سال به بالا را دارند اما فعلا دانش‌آموزان به‌عنوان گروه هدف درنظر گرفته شده‌اند.
والدین جامانده هم واکسینه می‌شوند
این مسئول از واکسیناسیون والدین دانش‌آموزان همزمان با اجرای طرح واکسیناسیون این گروه سنی خبر می‌دهد و می‌گوید: «با توجه به کاهش گروه‌های سنی اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت، بخش قابل‌توجهی از والدین دانش‌آموزان تا نیمه‌های مهر واکسینه می‌شوند اما اگر کسانی جا مانده یا مشمول سن واکسیناسیون نباشند، واکسیناسیون همزمان آنها با فرزندانشان انجام خواهد شد.» رئیسی درباره نحوه نوبت‌دهی و واکسیناسیون دانش‌آموزان هم توضیح می‌دهد: «پیشنهاد اول ما این است که درصورت امکان در پایگاه‌های تعیین‌شده از سوی وزارت آموزش‌وپرورش واکسیناسیون انجام شود و دانش‌آموزان به‌صورت مدرسه‌محور واکسینه شوند. پیشنهاد دیگر هم اینکه ما سالن‌های جداگانه‌ای برای دانش‌آموزان درنظر بگیریم تا این افراد جدا از سایر گروه‌های سنی جامعه در این نقاط واکسینه شوند. درباره واکسیناسیون این گروه سنی قطعا صف و معطلی وجود نخواهد داشت و مدیریت نوبت‌دهی را برعهده وزارت آموزش‌وپرورش و مدیران شهرستانی خواهیم گذاشت که با رؤسای شبکه‌های بهداشت ما هماهنگ شده و در یک فضای آرام واکسیناسیون زیر ۱۸ ساله‌ها انجام شود.»
واکسیناسیون کودکان در کشورهای دیگر
نگاهی به وضعیت واکسیناسیون کودکان در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که تعداد کشورهایی که اقدام به واکسینه‌کردن کودکان و نوجوانان‌شان کرده‌اند، بالا نیست. چین یکی از کشورهایی است که اعلام کرده ۱۰۰هزار دانش‌آموزش کشورش را با واکسن سینوفارم و سینوواک واکسینه کرده است. گفته می‌شود در آمریکا و کانادا هم نزدیک به نیمی از جمعیت دانش‌آموزی حداقل یک دوز واکسن فایزر را دریافت کرده‌اند و قرار است دوز دوم هم برایشان تزریق شود. در فرانسه، دانمارک، آلمان، نروژ، اسپانیا و انگلیس برای گروه‌های سنی ۱۲ تا ۱۸ سال تزریق یک دوز فایزر در حال انجام است. در آسیا، دانش‌آموزان عربستانی و عمانی بالای ۱۲سال هم با واکسن فایزر، به جمع واکسینه‌ها پیوسته‌اند و کشورهای بحرین و امارات با واکسن سینوفارم برای سنین ۳ تا ۱۷ سال و فایزر برای افراد بالای ۱۲ سال، مشغول واکسیناسیون‌اند. کودکان ۱۲ تا ۱۵ ساله در قطر و کویت هم در حال دریافت واکسن فایزرند. در این میان، هندی‌ها برخلاف دیگر کشورهای جهان، واکسیناسیون ۱۲ تا ۱۸ ساله‌هایشان را با واکسنی به نام Zydus Cadila انجام می‌دهند. در کشور شیلی هم سینوواک به‌عنوان واکسن گروه سنی ۶ ماه تا ۱۷ سال مجوز گرفته است.
کودکان میزبانان احتمالی کووید-۱۹ در آینده
با نزدیک‌شدن به زمان واکسیناسیون دانش‌آموزان، حمید سوری، رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید-۱۹ درباره ضرورت تزریق واکسن به این گروه توضیح می‌دهد و به همشهری می‌گوید: «کودکان از ابتدا یکی از گروه‌هایی بودند که احتمال ابتلا به کووید-۱۹ در آنها وجود داشت. البته شدت و وخامت ناشی از بیماری و مرگ ناشی از ابتلا در این گروه کمتر از بزرگسالان بود. اما با توجه به اینکه پوشش واکسیناسیون بزرگسالان در تمام دنیا افزایش یافته، ویروس برای حفظ بقای خود به‌دنبال میزبان دیگری خواهد بود. بر این اساس کودکان و نوجوانان میزبان‌های حساس در آینده خواهند بود که اگر واکسینه نشوند به مخزن عامل بیماری‌زا بدل خواهند شد.»
به‌گفته سوری، یکی از فرضیات مطرح‌شده درباره بیماری کووید-۱۹، تبدیل‌شدن آن به یکی از بیماری‌های دوره کودکی است: «همه می‌دانند که سرخک در ابتدا یک بیماری برای بزرگسالان بود اما هم‌اکنون به‌عنوان بیماری دوره کودکی شناخته می‌شود و این احتمال درباره کرونا هم مطرح است. بر این اساس ضرورت دارد که میزان ایمنی در کودکان با واکسینه‌شدن آنها افزایش پیدا کند. از سوی دیگر کودکان درصورت ابتلای خفیف و بدون علامت می‌توانند موجب ایجاد بیماری به شکل شدید در گروه‌های سنی بزرگسال شوند. بنابراین کشورهای مختلف پوشش واکسیناسیون کودکان را به‌عنوان ضرورت برنامه‌ریزی کرده‌اند و در کشور ما هم اقداماتی برای واردات واکسن‌های خارجی برای تزریق به کودکان آغاز شده است.»
رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی درباره اولویت‌بندی سنی تزریق واکسن به نوجوانان می‌گوید: «این مسئله به ترکیب و فراوانی جمعیت در گروه‌های سنی بستگی دارد. همان‌طور که با افزایش سن در گروه‌های بالغ شانس شدت بیماری و مرگ بالاتر می‌رود در کودکان هم الگوی سنی تأثیر دارد. اما هنوز اطلاعات دقیقی در این‌باره وجود ندارد که در این توزیع سنی ابتلا و مرگ‌ومیر به چه صورت است. برخی مطالعات در دنیا حاکی از آن است که کودکان با سنین کمتر، آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به کووید-۱۹ دارند و برخی دیگر هم این آسیب‌ها را بیشتر متوجه گروه‌های سنی بالاتر عنوان کرده‌اند. به‌طور کلی در کشور ما هرقدر که سن پایین‌تر آمده، کاهش مرگ‌ومیر و ابتلا هم وجود داشته است.»
به‌گفته سوری؛ هم‌اکنون هیچ نتیجه‌گیری قطعی‌ای درباره اینکه چه گروه‌های سنی در اولویت واکسیناسیون باشند، وجود ندارد: «البته اثربخشی واکسن درباره سنین کمتر در کودکان ممکن است عوارض جانبی خطرناک‌تری داشته باشد؛ به همین دلیل بسیاری از کشورها ریسک واکسیناسیون کودکان را نپذیرفته‌اند. حتی در برخی کشورها تنها گروه‌های سنی ۱۶ تا ۱۸ یا ۱۳ تا ۱۸ سال را برای کارآزمایی و واکسیناسیون در اولویت قرار داده‌اند و به‌تدریج سن واکسیناسیون را کاهش می‌دهند.»
انجام واکسیناسیون کودکان با اولویت مبتلایان به دیابت
رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید-۱۹، درباره واکسیناسیون کودکان و نوجوانان در کشور هم می‌گوید: «همان‌طور که درباره بزرگسالان گروه‌های سنی بالاتر و دارای بیماری زمینه‌ای در اولویت واکسیناسیون قرار داشتند درباره کودکان هم مبتلایان به دیابت نوع یک یا دیگر بیماری‌هایی که منجر به سرکوب سیستم ایمنی در بدن آنها می‌شود باید هرچه سریع‌تر شناسایی و واکسینه شوند. از سوی دیگر با توجه به اینکه مدارس و مهدهای کودک از شروع پاندمی کرونا در کشور تعطیل بوده‌اند و این گروه سنی بیشتر در منزل حضور داشته‌اند، هم‌اکنون تصویر واضحی از وضعیت بیماری و مواجهه کودکان در شرایط بیماری با ورود به محیط‌های اجتماعی و شرایط عادی نداریم. به همین دلیل در بازگشایی مدارس باید به این نکته توجه شود که اگر کودکان در شرایط عادی زندگی قرار بگیرند آیا طغیان‌های اپیدمی در این گروه سنی رقم نخواهد خورد؟ همچنین اگر سویه‌های جدید وارد کشور شود آیا تأثیر خاصی بر کودکان و نوجوانان نخواهد گذاشت؟» براساس اعلام سوری، اطلاعات خوبی درباره ابتلا به کرونا در این گروه سنی وجود ندارد اما مشخص است که هرقدر گروه سنی بالغ در برابر ویروس مقاوم‌تر شوند، ویروس به‌سراغ میزبان‌های جدید با گروه سنی کمتر می‌رود. بر این اساس با رویکرد آینده‌نگر می‌توان این احتمال را داد که شانس ابتلا و عوارض ناشی از کووید-۱۹ در کودکان بسیار بیشتر خواهد بود. این هشداری است که باید تیم‌های بهداشتی کشورمان به آن توجه کنند.
افزایش ابتلا به «کرونای ادامه‌دار» در کودکان
ماجرای افزایش ابتلای کودکان به کرونا آن‌هم به سویه جدید دلتا، موضوعی است که از سوی مهدی ویسی، مسئول اجرایی ستاد بحران کرونا در شمال و مرکز لندن هم مطرح می‌شود. او درباره ضرورت تزریق واکسن به کودکان با وجود برخورداری از سیستم ایمنی قوی‌تر نسبت به گروه‌های سنی بالاتر به همشهری می‌گوید: «در ابتدا برخی کشورها ازجمله آلمان تزریق واکسن به نوجوانان دارای بیماری زمینه‌ای را توصیه کرده بود اما در نهایت این دستورالعمل تغییر کرده و شامل همه افراد این گروه سنی شده است. این را باید مدنظر قرار دارد که کووید-۱۹ تاکنون مرگ‌ومیر بالایی در کودکان نداشته است اما در نوع دلتا نشان داد کودکان هم خیلی مصون نیستند و آمار بیمارستانی‌شدن آنها با این سویه به‌شدت افزایشی بوده است.» به‌گفته این متخصص، با وجود ابتلای کودکان به کووید-۱۹، بیماری در جامعه چرخش آزاد دارد و افراد بالغ و مسن را درگیر این ویروس خواهد کرد.
از سوی دیگر اگر کشورها می‌خواهند چرخه پاندمی قطع شود، باید این گروه سنی هم واکسینه شوند؛ «آمار بیماری long COVID یا «کرونای ادامه‌دار» در کودکان در دنیا افزایش یافته و طبق آمارهای اعلام‌شده از کشورهای مختلف، ۷ تا ۱۲ درصد نوجوانان را درگیر کرده است؛ اتفاقی که منجر به بروز مشکلات حاد در این گروه سنی شده و علاوه بر دوری از آموزش و آسیب‌های سلامت روان به کودکان، هزینه‌های درمانی قابل‌توجهی هم برای سیستم بهداشت و درمان یک کشور دارد.» به‌گفته ویسی، کودکان، حدود ۲ سال است که از حضور در مراکز آموزشی محروم هستند و واکسیناسیون مجوز برگشت آنها به مدرسه خواهد بود.
نظر شما